Dział QRP – MK QTC 03/2003

[email protected]

Trudno sobie wyobrazić, aby tak popularna część radioamatorstwa jak QRP nie znalazła swojego miejsca w Internecie. Wystarczy skorzystać z usług wyszukiwarki np. www.google.com i po wpisaniu hasła <QRP> pojawi się około 340.000 adresów stron związanych z pracą małą mocą. Przejrzenie takiej ilości witryn jest bardzo nieekonomiczne i lepiej wpisać bardziej dokładne określenie zagadnienia np. <QRP TRX 80m>. Wynik wyszukiwania to już “tylko” 226 adresów do przejrzenia. Oglądanie witryn związanych z QRP jest zajęciem niezwykle ciekawym, gdyż w krótkim czasie uzyskujemy pełną informację, możemy skorzystać z doświadczeń zaawansowanych kolegów i - co nie bez znaczenia – podszkolić język angielski. Szczególnie poleciłbym następujące strony QRP, które z nielicznymi wyjątkami są często aktualizowane:

www.qsl.net/k3wwp - Wszystko o QRP według Johna K3WWP

http://lea.hamradio.si/~s57nan/ham_radio/index.html - Świetna strona ze Słowenii

http://www.g3ycc.karoo.net - Wszystko o QRP według ( niestety SK ) G3YCC

http://www.qrp.pops.net - Prawdziwy warsztat i sprawdzone projekty

http://www.qrparci.org - Strona międzynarodowego klubu QRP ARCI

http://www.qsl.net/ok1dpx - QRP zza bliskiej granicy

http://homepage.eircom.net/~ei9gq - QRP według EI9GQ

http://w1.859.telia.com/~u85920178 - Strona SM0VPO - głównie projekty

http://kg8ih.cit.cwru.edu/w8edu/projects/index.html - Łatwe projekty QRP

http://www.nsknet.or.jp/~ja9mat - QRP po japońsku

Celowo podałem adresy tych stron o QRP, w których jest wiele mniej lub bardziej skomplikowanych układów nadajników lub transceiverów malej mocy, aby zachęcić do samodzielnych konstrukcji tych, którzy bądź tego dawno nie robili lub nie robili wcale. Polskich stron o QRP w zasadzie nie ma, a jeśli je napotkacie, to bardzo proszę o podanie adresów. Zostaną umieszczone w kolejnych numerach MKQTC/QRP.

Część I - nadajnik telegraficzny na pasmo 80m

Czas już, aby spróbować swoich sił konstruując bardzo prosty nadajnik QRP na pasmo 80m. Przeglądając literaturę i opisy urządzeń doszedłem do wniosku, że najlepszy sygnał uzyskamy z prostego nadajnika sterowanego kwarcem. Powstaje tylko problem zdobycia takiego kwarcu i pogodzenie się z faktem dosyć wąskiego zakresu pracy tj. +/- 1kHz. Uznałem, że taki zakres przestrajania ogranicza możliwość pracy QRP i zaprojektowałem, a potem wykonałem prosty nadajnik o mocy około 1W z wykorzystaniem łatwo dostępnych i tanich kwarców “telewizyjnych” na częstotliwość 3579kHz. Nadajnik pracuje w zakresie całego pasma 80m CW, ale dobry jakościowo sygnał jest w przedziale 3550kHz – 3578 kHz, gdzie jak wiadomo pracują głównie stacje QRP. Koszt budowy takiego nadajnika nie przekroczy 30 złotych.

Układ nadajnika składa się z VXO, separatora, driver’a i wzmacniacza mocy. Użyto popularnych i łatwo dostępnych tranzystorów. Wszystkie elementy indukcyjne to dostępne w handlu dławiki małej mocy. W filtrze wyjściowym zastosowano dławik – cewkę 2,2uH na pręciku ferrytowym. Montaż nadajnika można wykonać na płytce uniwersalnej np. Cyfronika UM-1, albo samemu zaprojektować płytkę drukowaną. Budowę należy wykonywać stopniowo, rozpoczynając od VXO, a następnie sprawdzając kolejno funkcjonowanie poszczególnych stopni nadajnika. Częstotliwość VXO należy skontrolować w odbiorniku, a szeregowy trymer powietrzny powinien zapewnić przestrajanie w wymaganym zakresie 3550kHz – 3578 kHz. Elementy VXO powinny mieć możliwie krótkie wyprowadzenia ze względu na pojemności i indukcyjności montażowe, co może spowodować trudności we wzbudzeniu się generatora. Obudowy kwarców nie mogą się stykać ze sobą ani być uziemione. Kondensator 2,4 pF ( dobrany eksperymentalnie) włączony pomiędzy pierwszy i drugi dławik 100 uH decyduje o zakresie przestrajania VXO i jeśli planujemy pracę tylko w segmencie QRP, można go pominąć. Do uruchamiania nadajnika wystarczy odbiornik na pasmo 80m oraz sonda w.cz, którą możemy mierzyć napięcie w.cz na poszczególnych stopniach nadajnika. Napięcie wyjściowe w.cz. mierzone na sztucznym obciążeniu powinno być około 10V-11V. Egzemplarz prototypowy został zmontowany na płytce uniwersalnej ( bez lutowania ) i po dobraniu elementów ( głównie ilości dławików oraz wartości kondensatorów w VXO i kolejnych stopniach) został zmontowany na płytce Cyfronika. Sprawdzenie jakości sygnału wykonałem podczas lokalnego QSO z Januszem SP5COK i opinia o stabilności i tonie sygnału była dobra w zakresie 3550kHz – 3578kHz oraz zadowalająca w zakresie 3520kHz – 3550kHz. Pierwszą łączność ( jeszcze na prototypie) przeprowadziłem z UR5RA 13 stycznia 2003 o 18:40 UTC na 3551 kHz i otrzymałem raport 579. Kolejne łączności już na zmontowanej płytce bez obudowy nawiązałem 2 lutego pomiędzy 19UTC a 20UTC w okolicach 3560kHz ze stacjami z YU, YL i HA otrzymując raporty 579 i lepsze. Używałem anteny Inverted Vee 2x18,8m.

W następnym numerze zaprezentuję kolejny, sprawdzony układ QRP do zrobienia w dwa weekend’y – minitransceiver na pasmo 80m.

W styczniu i lutym napisało do mnie kilku kolegów, prezentując swoje zainteresowanie i doświadczenia z pracy małą mocą. Także Redaktor Naczelny MK QTC otrzymuje korespondencję wyrażającą poparcie dla QRP w SP. Szczególnie miły E-mail dostałem od SP7BCA, który pisze – (...) wyjaśniłeś wiele spraw i zaraziłeś QRP napewno wielu kolegów. Jednym z nich jestem ja. Chcę się pochwalić że od 28 grudnia ubiegłego roku do dnia dzisiejszego przeprowadziłem na qrpp 160 łączności z 24 krajami w paśmie 20 i 80 metrowym. Narazie wykorzystuję IC 751A jako odbiornik, a nadaję na nadajniczkach wykonanych na bazie włoskiego Piccolo ( http://www.ik6jff.it/qrppschema.htm ) o mocach 350 mW na 14 MHz i 400 mW na 3,5 MHz. Można takimi mocami pracować i wielka to frajda robić QSO. Jako anten używam na 14 MHz TH3JR a na 3,5 MHz dipol 2x19,5 m. Aktualnie uruchamiam transceiver na 80 metrów wg. opisu zamieszczonego w Świat Radio z maja 2001r-" Mini transceiver Oner", jak wyjdzie coś z tego to pomyślę o TRX na wyższe pasma (...).

Brawo Tomku! A kto będzie następny....?